Dựng lên hay dựng nên – cái nào đúng? |
Wapkhampha đang viết một bài có liên quan tới từ “dựng lên” và “dựng nên”. Và chợt tự hỏi nên dùng từ nào cho đúng?
Sau đó, wapkhampha vào tra google thì thấy có rất nhiều bạn cũng đang quan tâm từ này.
Ở đây không bàn tới các vấn đề có liên quan môn Ngôn ngữ học như âm tiết là gì, từ vựng và ngữ pháp như thế nào, đơn – đa âm tiết… mà chỉ muốn giúp các bạn hiểu và biết cách khi nào nên dùng “dựng lên” còn khi nào thì sử dụng từ “dựng nên”.
“Dựng nên” và “dựng lên” là khác nhau
Trong tiếng Việt, có những từ (chủ yếu là các từ láy) bạn có thể viết thế nào cũng được, hoán đổi giữa “s” và “x”… nhưng rất nhiều từ nếu sử dụng sai thì chẳng những bạn sẽ bị người đọc cho rằng bạn “ngọng” mà còn làm sai lệch ngữ nghĩa của nó.
Và đây là sự khác nhau giữa “dựng nên” và “dựng lên” (giải thích mộc mạc để giúp các bạn dễ hiểu):
- Dựng lên: thường chỉ dùng khi nói về một hành động – hoạt động nào đó đối với một sự vật rất cụ thể mà mắt có thể nhìn ngay tức thì và tay sờ chân đạp - ví dụ như xây dựng lên một ngôi nhà, túp lều… hoặc dựng dậy một ai đó đang nằm, dựng lên một bờ rào đổ, cây cột đổ… Nói tóm lại: áp dụng với cái cụ thể.
- Dựng nên: chỉ sử dụng khi nói về một sự vật hiện tượng hoặc vấn đề, lĩnh vực mang tính trừu tượng hoặc một quá trình, sự nghiệp nào đó mà bạn không thể nhìn thấy ngay được, không thể tay sờ, không diễn ra trước mắt – ví dụ dựng nên lịch sử, dựng nên tác phẩm văn học … Nói tóm lại là sử dụng khi nói về cái mơ hồ trừu tượng.
Bài test
+ Nếu bạn viết “dựng lên một vở kịch” là sai. "Dựng nên một hình tượng nghệ thuật trong tác phẩm..." là viết đúng.
+ Nếu viết “dựng nên một tòa cao ốc ở khu trung tâm” là không đúng.
Mẹo
+ Nếu khi nào các bạn băn khoăn mơ hồ và không rõ nên dùng từ như thế nào thì cách tốt nhất là nên tránh sử dụng từ đó luôn, chẳng hạn như khi bạn có thể viết: “Bà ấy đã có công sức rất lớn trong việc dày công nghiên cứu khảo sát và đầu tư xây dựng (bỏ nên hoặc lên) một khu du lịch lớn ở Đà Nẵng”.
Các bạn cần nhớ để khi nào thì dùng từ nào cho thích hợp.
Nếu bạn nào không hài lòng với cách trình bày ở trên và có cách giải thích khác cứ thoải mái trao đổi với chị Tâm.
Sau đó, wapkhampha vào tra google thì thấy có rất nhiều bạn cũng đang quan tâm từ này.
Ở đây không bàn tới các vấn đề có liên quan môn Ngôn ngữ học như âm tiết là gì, từ vựng và ngữ pháp như thế nào, đơn – đa âm tiết… mà chỉ muốn giúp các bạn hiểu và biết cách khi nào nên dùng “dựng lên” còn khi nào thì sử dụng từ “dựng nên”.
“Dựng nên” và “dựng lên” là khác nhau
Trong tiếng Việt, có những từ (chủ yếu là các từ láy) bạn có thể viết thế nào cũng được, hoán đổi giữa “s” và “x”… nhưng rất nhiều từ nếu sử dụng sai thì chẳng những bạn sẽ bị người đọc cho rằng bạn “ngọng” mà còn làm sai lệch ngữ nghĩa của nó.
Và đây là sự khác nhau giữa “dựng nên” và “dựng lên” (giải thích mộc mạc để giúp các bạn dễ hiểu):
- Dựng lên: thường chỉ dùng khi nói về một hành động – hoạt động nào đó đối với một sự vật rất cụ thể mà mắt có thể nhìn ngay tức thì và tay sờ chân đạp - ví dụ như xây dựng lên một ngôi nhà, túp lều… hoặc dựng dậy một ai đó đang nằm, dựng lên một bờ rào đổ, cây cột đổ… Nói tóm lại: áp dụng với cái cụ thể.
- Dựng nên: chỉ sử dụng khi nói về một sự vật hiện tượng hoặc vấn đề, lĩnh vực mang tính trừu tượng hoặc một quá trình, sự nghiệp nào đó mà bạn không thể nhìn thấy ngay được, không thể tay sờ, không diễn ra trước mắt – ví dụ dựng nên lịch sử, dựng nên tác phẩm văn học … Nói tóm lại là sử dụng khi nói về cái mơ hồ trừu tượng.
Bài test
+ Nếu bạn viết “dựng lên một vở kịch” là sai. "Dựng nên một hình tượng nghệ thuật trong tác phẩm..." là viết đúng.
+ Nếu viết “dựng nên một tòa cao ốc ở khu trung tâm” là không đúng.
Mẹo
+ Nếu khi nào các bạn băn khoăn mơ hồ và không rõ nên dùng từ như thế nào thì cách tốt nhất là nên tránh sử dụng từ đó luôn, chẳng hạn như khi bạn có thể viết: “Bà ấy đã có công sức rất lớn trong việc dày công nghiên cứu khảo sát và đầu tư xây dựng (bỏ nên hoặc lên) một khu du lịch lớn ở Đà Nẵng”.
Các bạn cần nhớ để khi nào thì dùng từ nào cho thích hợp.
Nếu bạn nào không hài lòng với cách trình bày ở trên và có cách giải thích khác cứ thoải mái trao đổi với chị Tâm.
Cùng Chuyên Mục
0 nhận xét:
Đăng nhận xét